Stare ubrania, zniszczone tekstylia, pojedyncze buty, zasłony czy ręczniki – każdy z nas regularnie się ich pozbywa. Wydaje się, że to „tylko ubrania”, ale w rzeczywistości odpady tekstylne to narastający problem dla gmin w całej Polsce. Od początku 2025 roku rosnąca masa tych odpadów generuje nieprzewidziane koszty w gminnych systemach gospodarki odpadami. Dodatkowo pojawiły się ponownie problemy z odbiorem tych odpadów. Kiedyś odbierana były one za darmo lub za opłatą około 200-300 zł za tonę, a obecnie do gmin spływają oferty „nie do odrzucenia” za 1400 zł/tonę. Finalnie może oznaczać to kolejną falę wzrostu opłaty za śmieci nakładaną na mieszkańców.
Odpady tekstylne – co to właściwie jest?
Do odpadów tekstylnych zaliczamy:
- zużytą odzież (ubrania, bielizna, kurtki);
- stare obuwie (każdy rodzaj: sportowe, wizytowe, domowe);
- tekstylia domowe (koce, firany, ręczniki, pościel, obrusy, ścierki);
- galanterię skórzaną (torebki, paski, rękawiczki, portfele);
- plecaki i worki szkolne;
- piórniki materiałowe;
- dywany, chodniki;
- pluszowe zabawki.
Dlaczego problem odpadów tekstylnych narasta?
Badania pokazują, że zaledwie 1% zużytej odzieży i tekstyliów jest dziś poddawanych recyklingowi. Reszta trafia na składowiska lub do spalarni. Problemem są złożone składy tych materiałów i problem z ich recyklingiem.
Choć ustawowy obowiązek zbiórki tych odpadów przez gminy został nałożony od 2025 roku, tak naprawdę większość gmin od wielu lat zbierała takie odpady w PSZOK-ach. Dodatkowo firmy prywatne czy organizacje charytatywne miały poustawianie pojemniki do zbiórki w przestrzeniach ogólnodostępnych.
Obecne przeciążenie systemów gminnych lawiną tych odpadów, zawdzięczamy chyba „medialnej burzy”, która przetoczyła się pod koniec zeszłego i na początku tego roku. Pod jej wpływem mieszkańcy zaczęli masowo „wietrzyć swoje szafy” i pozbywać się tekstyliów. Należy sobie jednak zadać pytanie: czy większość tych rzeczy da się ponownie wykorzystać? Czy muszę je wyrzucić?
Zapobieganie to podstawa! Co zrobić z używaną odzieżą i tekstyliami?
Najważniejsze to minimalizować ilość odpadów już na etapie zakupów oraz przedłużać życie rzeczy, które już mamy. Przykłady działań:
- Rób świadome zakupy!
Złap oddech! Zatrzymaj się i zastanów: Czy naprawdę potrzebuję tego co mam w koszyku? Czy to ubranie w promocji jest dobrej jakości i posłuży mi na dłużej? Czy to jest modne tylko w tym sezonie, czy jednak będzie pasowało mi do pozostałej zawartości garderoby? Czy moja szafa to zmieści? 😉 - Naprawiaj, nie wyrzucaj!
Zanim coś wyrzucisz, spróbuj to naprawić – zszyj dziurę, wymień zamek, dopasuj. To przedłuża cykl życia tekstyliów i wspiera lokalny biznes usługowy (choć, wiemy, że znalezienie dobrej krawcowej to jak szukanie „świętego Graala”😉) - Oddawaj rzeczy w dobrym stanie
Ubrania i tekstylia, których nie potrzebujesz, ale są jeszcze dobre, możesz:- przekazać organizacjom charytatywnym,
- oddać do sklepów, które przyjmują używaną odzież do recyklingu,
- podarować rodzinie, znajomym lub sąsiadom,
- wymienić podczas lokalnych „giełd wymiany odzieży”.
- Wesprzyj schroniska lub organizacje
Koce, dywany, pościele czy poduszki często przydadzą się w schroniskach dla zwierząt lub lokalnych fundacjach – sprawdź czy coś takiego potrzebują. - Sprzedaj lub przerób kreatywnie
Jeżeli masz rzeczy modne i w dobrym stanie – spróbuj je sprzedać. Możesz też wykorzystać skrawki i fragmenty materiałów do uszycia np. woreczków, zabawek lub podkładek. - Wykorzystuj kontenery lub PSZOK
Tekstylia zniszczone, nieodpowiednie do ponownego użycia oddaj do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) albo odpowiednich pojemników na tekstylia – dzięki temu trafią do recyklingu lub przetwórstwa przemysłowego.
A jeśli to już odpad?
Do pojemnika na ODPADY ZMIESZANE (resztkowe) wrzucaj tylko tekstylia przemoczone, mocno zabrudzone lub trwale zniszczone, których nie da się ponownie użyć. Nie nadają się one obecnie do recyklingu – najpewniej trafią do spalarni. Wrzucenia do pojemnika na odpady resztkowe dobrej odzieży lub tekstyliów może skutkować nałożeniem kary (wyższe opłaty za odbiór odpadów) za nieprzestrzegania zasad segregacji.
Apel do gmin i organizatorów systemów gospodarki odpadami
Gminy i organizacje mogą aktywnie włączyć się w ograniczenie problemu tekstyliów poprzez:
- informowanie mieszkańców o nowych obowiązkach i możliwościach oddawania tekstyliów – sprawdź, pobierz, wstaw swoje logo i zamieść naszą ulotkę dot. odzieży i tekstyliów >>link<<
- organizację lokalnych akcji wymiany i zbiórki odzieży,
- instalowanie kontenerów na tekstylia,
- współpracę z firmami zajmującymi się recyklingiem,
- zachęcanie lokalnych sklepów i przedsiębiorców do zbierania używanej odzieży i promocję „drugiego życia” rzeczy.
Dlaczego to się opłaca?
Zapobieganie powstawaniu odpadów tekstylnych to nie tylko ekologia i świadomy konsumpcjonizm – to konkretne oszczędności dla gmin i realne zahamowanie wzrostu opłat za śmieci.
Działajmy razem! Oddzielajmy tekstylia od innych odpadów, korzystajmy z lokalnych systemów zbiórki i zadbajmy by to, co może jeszcze posłużyć innym, nie trafiało na wysypisko. Wspierajmy działania wymiany, naprawy i ponownego wykorzystania, a gminy zachęcamy do wprowadzania takich rozwiązań na swoich terenach. Ale przede wszystkim RÓBMY PRZEMYŚLANE ZAKUPY! Zastanówmy się 3 razy, czy faktycznie potrzebuję TEGO?
Razem możemy ograniczyć ilość odpadów tekstylnych i zatrzymać galopujące koszty gospodarki odpadami!
>> link << – Bezpłatna ulotka dot. postępowania z użytą odzieżą i tekstyliami
lipiec 2025 r.
