W dobie narastających problemów środowiskowych oraz rosnącej świadomości społecznej, zapobieganie powstawaniu odpadów przestaje być tylko modnym hasłem. Dla miast i firm staje się realnym kierunkiem działań wspierającym gospodarkę o obiegu zamkniętym (GOZ), przynoszącym korzyści ekologiczne, ekonomiczne i społeczne.
Dlaczego zapobieganie odpadów ma znaczenie?
Zgodnie z hierarchią postepowania z odpadami, najważniejszym krokiem jest zapobieganie ich powstawaniu. Dopiero później wchodzą w grę działania takie jak recykling, odzysk czy unieszkodliwianie. Niestety, jak pokazują raporty Najwyższej Izby Kontroli, wiele gmin w Polsce nadal koncentruje się głównie na składowaniu i przekształcaniu odpadów, zaniedbując działania mające na celu właśnie zapobieganie ich powstawaniu.
Od czego zacząć?
W pierwszej kolejności potrzebna jest informacja do i od mieszkańców: czy takie działania spotkałyby się z ich zainteresowaniem? Można zaangażować do tego lokalne grupy lub wykorzystać istniejące kanały komunikacji (np. Social Media). Na pewno warto stworzyć poradnik dot. zapobiegania powstawania odpadów, gdzie w prostej i zrozumiałej formie przestawione są działania, które na co dzień mogą stosować mieszkańcy.
Co można zrobić lokalnie?
Działania zapobiegające powstawaniu odpadów nie musza być wcale skomplikowane. Wręcz przeciwnie – wiele z nich można wdrożyć przy niskim koszcie, angażując lokalna społeczność, która coraz bardziej wyczulona jest na aspekt EKO:
- Biblioteki rzeczy (Warszawa, Wrocław, Gdańsk): wypożyczalnie narzędzi, sprzętu sportowego i AGD
- Punkty napraw i Repair Café (Kraków, Gdynia, Piła): bezpłatne naprawy z udziałem wolontariuszy i lokalnych przedsiębiorców
- Giveboxy i Szafodzielnie (Poznań, Swarzędz): miejskie punkty wymiany rzeczy używanych
- Punkty przy PSZOK (Poznań, Szczecin, Stalowa Wola): strefy oddawania rzeczy do ponownego użycia
Inspiracje ze świata:
- ReTuna (Szwecja): centrum handlowe z towarami z recyklingu
- Wefood (Dania): sklep społeczny z nadwyżka żywności
- Giveboxy (Berlin): publiczne szafki do dzielenia się rzeczami
Jakie korzyści?
- Zmniejszenie kosztów odbioru i przetwarzania odpadów
- Poprawa wizerunku miasta/firmy jako odpowiedzialnego społecznego partnera
- Wsparcie dla osób w potrzebie
- Integracja lokalnych społeczności
Podsumowanie
Zapobieganie powstawaniu odpadów to realna szansa na budowanie nowoczesnych, „zielonych” i świadomych ekologicznie społeczności. Nie wymaga ogromnych nakładów finansowych, lecz odwagi do zmiany myślenia i chęci współpracy z mieszkaniami. Gminy i firmy, które wdrożą działania GOZ, nie tylko zyskają ekologicznie, ale ekonomicznie oraz wizerunkowo. Na pewno wymagane jest tutaj zaangażowanie Wasze – jako organizatorów działań, ale i mieszkańców – a właśnie na tę grupę możecie z pewnością liczyć.
Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak wdrożyć takie rozwiązania w Twojej miejscowości lub firmie, skontaktuj się z nami – zespół EKORUM pomoże Ci zaplanować działania krok po kroku.
maj 2025 r.
