W dniach 9-11 maja 2012 r., odbył się międzynarodowy wyjazd techniczny na Litwę i Łotwę, gdzie uczestnicy mieli możliwość zapoznania się z etapami modernizacji tamtejszych oczyszczalni ścieków.
Terytorium Polski, podobnie jak Litwy i Łotwy, znajduje się w przeważającej części w zlewni Morza Bałtyckiego. Nieoczyszczone ścieki komunalne płynące z nurtem rzek stanowią najpoważniejsze zagrożenie dla ekosystemów naszego morza. Kraje te mają zatem identyczne wymagania względem parametrów ścieków odprowadzanych do wód powierzchniowych. Przystępując do Unii Europejskiej Polska, Litwa i Łotwa zobowiązały się do wdrożenia zapisów Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz uporządkowania krajowej gospodarki ściekowej. Mechaniczno-biologiczne oczyszczalnie ścieków komunalnych, które zaprezentowaliśmy podczas wyjazdu, w wyniku modernizacji skutecznie ograniczyły poziom azotu i fosforu w odprowadzanych ściekach. Spełniają wymagania Unii Europejskiej względem gospodarki wodno-ściekowej w swoim regionie oraz narzucone przez HELCOM normy w zakresie przeciwdziałania zanieczyszczeniom środowiska naturalnego Morza Bałtyckiego. Wszystkie trzy instalacje otrzymały dofinansowanie z budżetu wspólnotowego na rozbudowę i modernizację systemu dostarczania wody pitnej i odbioru oraz unieszkodliwiania odprowadzanych ścieków.
Instalacja w Wilnie, o projektowanej przepustowości 225 000 m3 na dobę, obsługuje ponad 590 000 mieszkańców i przetwarza rocznie 42 milionów m3 ścieków. Spółka w 100% jest własnością miasta oraz otaczających gmin. W 2002 r. zakończona została modernizacja oczyszczalni, która objęła mi.in: urządzenia do obróbki mechanicznej, odwadniania osadów, cztery sekcje zbiorników napowietrzania ścieków. Ostatnim etapem była wymiana technologii usuwania fosforu i azotu co przyczyniło się do usunięcia w 2005 roku Wilna z czarnej listy HELCOM. Spółka obecnie jest w trakcie rozruchu suszarni osadów oraz instalacji do fermentacji osadu, która ma produkować 16 mln. kW energii elektrycznej oraz 19 mln kW cieplnej. Pozwoli to na zapewnienie energetycznej samowystarczalności całego zakładu.
Oczyszczalnia w Szawle charakteryzowała się najmniejszą przepustowością (projektowana przepustowość 50 000 m3/d) ze wszystkich oglądanych podczas wyjazdu. Instalacja obsługuje ponad 150 000 mieszkańców miasta Szawle oraz okolicznych gmin. W 2004 roku została zakończona modernizacja biologicznej części oczyszczalni w tym technologia redukcji fosforu i azotu. Parametry oczyszczonych ścieków na wylocie oraz stężenie metali ciężkich w osadach ściekowych są zgodne z zaleceniami HELCOM i wymogami Unii Europejskiej. Spółka jest na finiszu budowy instalacji beztlenowej fermentacji osadów ściekowych oraz suszarni osadów. Rozruch zaplanowany jest na wrzesień, a oddanie instalacji zaplanowane jest na końcówkę tego roku. Wysuszony osad będzie składowany pod wiatą i planuje się jego wykorzystanie rolnicze oraz rekultywacyjne.
Brak spalarni odpadów na Litwie gdzie byłaby możliwość współspalania osadów oraz słabe zainteresowanie cementowni tym produktem stawia przed obiema instalacjami dość poważny problem z dalszym wykorzystaniem wysuszonego osadu.
Dzięki uprzejmości gospodarzy ryskiej spółki wodo-ściekowej uczestnicy wyjazdu mieli możliwość obejrzenia eksponatów tamtejszego muzeum założonego w 1988 roku, które jest jednym z największych muzeów dot. gospodarki wodnej w Europie. Ekspozycja muzeum pokazuje rozwój tej branży w Rydze od średniowiecza do współczesności. Bardzo duże wrażenie na uczestnikach zrobiła doskonale zachowana przepompownia parowa z 1903 roku. Organizatorom została wręczona kopia dokumentu z 1582 roku, zezwalająca na ujęcie wody podpisana przez króla Stefana Batorego. Ryska oczyszczalnia ścieków pierwotnie została zaprojektowana na 700 000 m3/d, jednak na skutek spadku zapotrzebowana na wodę została przeprojektowana i finalnie zrealizowana na 500 000m3/d. Instalacja obecnie przyjmuje 350 000 m3/d ścieków komunalnych. Wodociągi w Rydze są w całości własnością miasta i obsługują ponad 800 tys. mieszkańców. Obecnie modernizowana jest mechaniczna i biologiczna część oczyszczalni, która ma zakończyć się na początku przyszłego roku. Ten etap modernizacji będzie finansowany ze środków własnych spółki. Od kilku miesięcy oczyszczalna prowadzi fermentacje beztlenową osadów a produkowana energia wystarcza na zaspokojenie potrzeb całej spółki. Spółka pozyskała fundusze z UE na technologię redukcji azotu i fosforu, co pozwoliło na wykreślenie Rygi z listy HELCOM’u, jako jednego z największych zanieczyszczających wody Morza Bałtyckiego.
Podczas wyjazdu technicznego oprócz części technicznej nie zabrakło też czasu na element turystyczny. Uczestnicy mieli okazję zwiedzić Wilno, przypominając sobie przy tym bogatą historię powiązaną z naszym krajem. Uczestnicy wyjazdu mieli również możliwość zapoznania się z dziejami Rygi i zwiedzania malowniczej starówki tego miasta.
